This article was written in 2015. It might or it might not be outdated. And it could be that the layout breaks. If that’s the case please let me know.
Designprincipes voor het web
Dit weekend, tijdens het procrastineren, heb ik een webpagina gemaakt die elke keer een van de principes uit de collectie van Adactio toont. Ik hou van deze principes. Je kan je werk er aan toetsen, en bovendien zijn ze veelal bedacht door mensen die slimmer zijn dan ik. Het zijn ook prima punten om eens goed over na te denken. Zo heb ik altijd moeite met het eerste punt van de ten principles for good design van Dieter Rams. In dat punt staat dat goed design innovatief is. Hier ben ik het helemaal mee eens, of absoluut mee oneens, afhankelijk van de gebruikte definitie van innovatie.
We hebben een DVD-speler hier thuis. En daar zit een afstandsbediening bij. Op die afstandsbediening zitten een heleboel nutteloze knoppen, maar ook een paar knoppen die handig zijn, zoals de pijltjestoetsen en de enter-knop. Bij elke afstandsbediening die ik ken staat de enter-knop in het midden van de vier pijltjestoetsen. Een logische plek. Op mijn afstandsbediening staat de enter-knop rechts onder de pijltjestoetsen. Naast een return-knop.
Als je innovatie definieert als zorgen dat iets op een andere manier werkt dan is dit een innovatieve afstandsbediening. Ik zie dat soort innovatie ook vaak bij ontwerpers. Een bedrijf waar ik ooit werkte werd eens gevraagd om een ontwerp te maken voor een museum. De ontwerpers gingen helemaal los en maakten iets wat ze nog nooit hadden gezien. Dit kan je innovatief noemen, maar volgens mij is het eerder een misplaatste drang naar originaliteit. In plaats van een website te ontwerpen die de kunstwerken van het museum zo goed mogelijk tot hun recht liet komen ontwierpen mijn collega’s een nieuw conceptueel kunstwerk. Hartstikke origineel, en het zou zeker niet misstaan in het depot van het museum. Maar het was vooral een slecht ontwerp. Terecht dat we de opdracht niet kregen.
Volgens mij bedoelt Dieter Rams met innovatie iets anders dan originaliteit. Ik denk dat hij het heeft over verbeteringen. Goed design verbetert.
Er zijn wel wat voorbeelden van dit soort verbeteringen op het web. De homepage van Google.com ziet er nog steeds vrijwel hetzelfde uit als de eerste versie. Een input-veld met een knop. In de loop der jaren hebben ze er wat rotzooi bijgezet aan de randen, maar de basis, het zoekveld en de knop, hebben ze niet veranderd. Maar tóch hebben ze hier lopen innoveren. Als je google.com opent in een browser die toegang heeft tot je microfoon, dan verschijnt er een icoontje rechts in het zoekveld. Als je daar op klikt kan je een zoekopdracht uitspreken. Dit is denk ik wat Dieter Rams bedoelde met innovatie: hou de techniek in de gaten, en als de techniek het leven kan veraangenamen, gebruik het dan. Niet omdat het origineel is, maar omdat het beter is.
Een ander goed voorbeeld is een detail op de site van het Rijksmuseum. Het viel me laatst op dat er helemaal geen interface te zien is als je je muis niet beweegt. Dat is nieuw. De website van het Rijksmuseum ziet er uit als een kale JPG. Ik vind dat briljant. Ik denk dat de ontwerpers zich ergerden aan die interface-dingen die over de prachtige kunstwerken heen lagen. En dat hebben ze even gefixt. Een piepkleine aanpassing. Maar wel innovatief.
Deze twee voorbeelden voldoen aan nog wel meer van de principes van Dieter Rams. De sites zijn allebei zonder meer bruikbaar. Ze zijn mooi. Ze maken het product begrijpelijk. De ontwerpen zijn niet opdringerig en zeker thorough to the last detail. En als je graag wil dan zou je vast argumenten kunnen vinden om te zeggen dat ze ook eerlijk zijn. En as little design as possible gaat ook wel op.
Maar het bijzonderste is toch wel dat beide sites long-lasting zijn. Google bestaat al jaren in deze vorm, en ik twijfel er niet aan dat het Rijksmuseum ook nog jaren een vergelijkbare vorm blijft houden. En dat is best bijzonder. Er zijn niet zo heel veel mooie websites die al jaren nauwelijks veranderen. Er zijn sowieso niet zo veel websites die jaren meegaan. De websites die dat wél doen hebben een hele duidelijke focus. Zoals zoeken. Of kunst kijken.
Er is één principe waar deze sites niet aan voldoen: ze zijn niet milieuvriendelijk. Alleen websites zonder bezoekers zijn dat.