This article was written in 2013. It might or it might not be outdated. And it could be that the layout breaks. If that’s the case please let me know.

Kunstenaars

This column was published in edition #55 of the Dutch, paper version of Web Designer Magazine. It’s in Dutch. Hoe een schilderij er uitziet is van nogal wat factoren afhankelijk. Wat voor verf heeft de kunstenaar gebruikt, hoe heeft zij het doek behandeld? Is het misschien op karton geschilderd? Naast deze technische variabelen zijn er natuurlijk ook nog andere zaken die de observatie beïnvloeden. Als het schilderij uiteindelijk op een fosforescerend gele muur hangt, dan zal het anders ervaren worden dan als het op een zwarte muur hangt. Onder een daglicht-lamp ziet het er anders uit dan bij een ouderwetse 25 watt gloeilamp. De ouderdom van het schilderij, en de kwaliteit van de ogen van de observator zijn verder ook nog van grote invloed. Veel kunstenaars houden zich bewust bezig met deze factoren. In de renaissance had je bijvoorbeeld de trompe-l’oeil schilders. Omgevingslicht en de exacte plek waarvandaan het schilderij bekeken wordt zijn van groot belang bij deze werken – De schedel van Holbein is hier wellicht het bekendste voorbeeld van.

In de beeldhouwkunst spelen daarnaast nog meer factoren een rol. Bijvoorbeeld, hoe groot is de toeschouwer? Van welke kant bekijkt deze het werk? En als het werk buiten staat, is het dag of nacht, regent het, is het helder, is het zomer of winter? Zitten er misschien flappen aan die wapperen in de wind? Staat het beeld op een rotonde of hebben mensen gewoon de tijd om er goed naar te kijken?

Kunstenaars gaan op een artistieke wijze om met al deze factoren. Ze zoeken niet zo zeer naar hele praktische oplossingen, zoals designers doen. Ze experimenteren met de materialen die ze voorhanden hebben, ze combineren dat met de omgevingsfactoren om zo tot een uiteindelijk werk te komen. Het werk op zich is het doel.

Het web

Op het web zijn er nog veel meer factoren die bepalen hoe een werk er uit komt te zien. Naast de genoemde factoren die gelden voor de beeldende kunst zijn er ook nog een heleboel technische factoren die de ervaring beïnvloeden. Gebruikt de bezoeker een moderne browser, een text-only browser of misschien een RSS-reader? De content is voor alledrie deze bezoekers precies hetzelfde, maar de ervaring is compleet anders. Misschien ondersteunt de browser wel ronde hoekjes, maar geen tekst-schaduwen? Wordt de pagina op een enorme iMac bekeken? Of misschien toch op een piepkleine Nokia? De kwaliteit van de monitor is natuurlijk ook van grote invloed: het uiterlijk van de site is compleet verschillend voor iemand die de site bekijkt op een nieuw, gekalibreerd beeldscherm, voor iemand anders met een tien jaar oude Windows XP laptop, en voor weer iemand anders met een Kindle Paperwhite, een zwart-wit beeldscherm. De snelheid van de verbinding, en de snelheid van de processor beïnvloeden de ervaring natuurlijk ook.

Al deze technische factoren zorgen er al voor dat jouw werk er voor niemand precies hetzelfde uit zal zien. Maar er zijn ook nog persoonlijke instellingen op het web. Misschien wordt de site wel voorgelezen. Wellicht houdt de bezoeker niet van kleine lettertjes en heeft hij de minimale font-grootte op 20 pixels gezet. Of misschien zit hij in een donkere ruimte en heeft hij de kleuren omgekeerd. Een flinke kans dat hij daarnaast ook nog eens kleurenblind is.

Oplossingen

Op het web hebben we altijd geprobeerd om deze invloeden zo veel mogelijk te beperken. We ontwierpen onze sites in Photoshop en we maakten graag gebruik van programma’s als Flash omdat ze ons de schijn van controle gaven: als mensen de juiste versie van Flash hebben geïnstalleerd dan ziet het er werk er voor iedereen precies hetzelfde uit. Ongeveer.

De laatste jaren, met de opkomst van responsive web design zijn we gaan zoeken naar manieren om om te gaan met die extreme flexibiliteit van het web. We zoeken naar manieren om de ervaring zo goed mogelijk te maken voor al die verschillende mensen, met al die verschillende configuraties. Hele blogs, hele boeken, hele congressen worden er gevuld met responsive design patterns. En dat is natuurlijk fantastisch. Er bestaat geen andere industrie die zo vrijelijk al haar kennis deelt. Wat me alleen zo opvalt is dat het allemaal zo ontzettend praktisch is. Elk artikel heeft een duidelijk nut, lost een specifiek probleem op.

Waar zijn de kunstenaars?

Het feit dat je zo weinig invloed hebt op hoe jouw werk gezien en ervaren wordt lijkt me nu juist iets waar kunstenaars op zouden moeten kikken. Het is een invloed die ik heel erg mis, de puur artistieke omgang met deze problematiek. Of misschien is problematiek niet het goede woord. Voor ons, designers en developers, is het problematiek, iets waar we praktische oplossingen voor moeten vinden. Voor een kunstenaar is het juist een enorme berg met eindeloze mogelijkheden. Een kunstenaar kan heel anders met de flexibiliteit van het web omgaan. De keuzes die zij maakt hoeven niet per se nuttig te zijn, misschien juist helemaal niet. Wellicht komen ze hierdoor op ideeën die wij nooit zouden verzinnen. En die ideeën, die wil ik hebben. Daar ben ik benieuwd naar. Ik denk dat die ideeën de boel nóg toffer gaan maken.